Câu hỏi trang 146:
- Em hiểu thế nào là quyền con người?
- Quyền con người được quy định trong Hiến pháp có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
- Quyền con người: những quyền tự nhiên, vốn có và khách quan của con người và không thể bị tước bỏ bởi bất cứ cá nhân, tổ chức nào.
- Ý nghĩa việc quy định quyền con người trong Hiến pháp:
+ Bảo đảm các quyền và lợi ích của nhân dân;
+ Thể hiện bản chất dân chủ, tiến bộ của một nhà nước
+ Thể hiện mối quan hệ giữa Nhà nước với công dân cùng với các cá nhân trong xã hội.
+
Câu hỏi trang 146:
- Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân là gì?
- Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được chia thành những nhóm quyền nào?
Trả lời:
- Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được hiểu là những quyền, nghĩa vụ của một cá nhân đối với quốc gia mình mang quốc tịch được Hiến pháp ghi nhận và không đồng nhất với quyền con người.
- Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được chia thành ba nhóm quyền:
+ Các quyền về chính trị, dân sự;
+ Các quyền về kinh tế, văn hóa, xã hội;
+ Nghĩa vụ cơ bản của công dân
Câu hỏi trang 147: Em hãy theo dõi sơ đồ sau và trả lời câu hỏi.
- Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo Hiến pháp năm 2013 được quy định như thế nào?
- Em đã từng thực hiện quyền (hoặc nghĩa vụ) nào kể trên? Hãy chia sẻ cùng thầy/cô và các bạn.
Trả lời:
Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân như sau:
+ Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật; không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội (Điều 16);
+ Quyền sống (Điều 19);
+ Quyền có nơi ở hợp pháp,…;
+ Nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc (Điều 44);
+ Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, thực hiện nghĩa vụ quân sự (Điều 45),…
- Em đã từng thực hiện các quyền và nghĩa vụ như:
+ Quyền:
Quyền sống
Quyền có nơi ở hợp pháp
Quyền tự do đi lại và cư trú theo luật định
Quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cập thông tin
Quyền học tập, quyền lựa chọn ngôn ngữ giao tiếp
+ Nghĩa vụ:
Nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật.
Nghĩa vụ tôn trọng quyền của người khác.
2. Thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân bằng những hành vi phù hợp với lứa tuổi
Câu hỏi trang 148: Em hãy quan sát hình ảnh dưới đây và trả lời câu hỏi.
- Em hãy cho biết Việt Nam đã có những thành tựu nào trong việc thúc đẩy và bảo vệ quyền của người dân?
- Theo em, học sinh trung học phổ thông có thể đóng góp cho việc thúc đẩy và bảo vệ quyền của người dân bằng những hành vi thực tế nào phù hợp với lứa tuổi?
Trả lời:
- Thành tựu:
- Về quyền dân sự, chính trị:
+ Hiến pháp 2013 có một chương riêng về “Quyền con người, quyền và nghĩa vụ công dân”;
+ Ban hành 96 văn bản luật, pháp lệnh liên quan đến việc bảo đảm quyền con người;
+ Báo chí phát triển không ngừng, trở thành diễn đàn ngôn luận của các tổ chức xã hội, nhân dân;
+ Tham gia hầu hết các công ước của Liên hợp quốc về quyền con người;
+ Các tôn giáo chung sống hòa hợp, được tôn trọng, đảm bảo bình đẳng;
+ Cơ chế tố tụng được bảo đảm theo hướng công khai, minh bạch, tôn trọng và bảo vệ quyền con người;
+ Đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân,…
- Về quyền kinh tế, xã hội và văn hóa:
+ Duy trì mức tăng trưởng kinh tế cao trong nhiều năm (>6%);
+ Chất lượng dịch vụ y tế tiếp tục được nâng lên 8,6 bác sĩ/ 10.000 dân, 27,5 giường bệnh/10.000 dân;
+ Tỷ lệ dân số > 15 tuổi biết đọc, biết viết (2019) > 95,8%;
+ Tỷ lệ nghèo đã giảm từ 9,88% (2015) đến 3,73 - 4,23% (2019);
+ Người tham gia BHXH tăng nhanh từ 2,2 triệu (1995) lên 15,414 triệu (2019),…
- Về quyền của các nhóm dễ bị tổn thương:
+ Người khuyết tật được cấp thẻ BHYT miễn phí và không phải đồng chi trả khi sử dụng > 3 triệu người;
+ Thực hiện tốt các quyền trẻ em, cải thiện cuộc sống cho hàng triệu trẻ em;
+ Phụ nữ đóng góp vào các mặt của đời sống kinh tế - xã hội,…
- Theo em, học sinh trung học phổ thông có thể đóng góp cho việc thúc đẩy và bảo vệ quyền của người dân bằng cách:
+ Thực hiện các chiến dịch tuyên truyền về quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân.
+ Vận động người dân trong nhà, trong khu phố của mình tham gia đóng BHXH, quyên góp cho những người có hoàn cảnh khó khăn thông qua các quỹ từ thiện của Nhà nước
+ Có thái độ quyết liệt, lên án, tố cáo những hành vi xâm phạm quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân,...
Câu hỏi trang 149: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.
Trường hợp 1
- Em có nhận xét như thế nào về việc làm của anh A và chị K?
- Theo em, việc đóng thuế thể hiện nghĩa vụ gì của công dân đối với nhà nước?
Trường hợp 2
- Theo em, A đã được đảm bảo thực hiện quyền gì?
- Học tập có phải là nghĩa vụ không? Vì sao
Trả lời:
*Trường hợp 1:
- Anh A và chị K đã thực hiện đúng nghĩa vụ của mình khi đóng thuế đầy đủ cho Nhà nước.
- Việc đóng thuế thể hiện nghĩa vụ cơ bản của công dân đối với Nhà nước.
*Trường hợp 2:
- A đã được bảo đảm thực hiện quyền học tập.
- Học tập vừa là quyền, đồng thời là nghĩa vụ của mỗi công dân Việt Nam vì nghĩa vụ phải học tập học tập không chỉ thể hiện trách nhiệm với bản thân mình mà còn thể hiện trách nhiệm với đất nước, góp phần phát triển đất nước, giúp nước,cứu nước.....
3. Phê phán những hành vi vi phạm hiến Pháp về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
Câu hỏi trang 149: Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.
- Theo em, quyết định của Phòng nhân sự là đúng hay sai? Tại sao?
- Việc làm của Phòng nhân sự đã vi phạm quyền gì theo Hiến pháp năm 2013?
Trả lời:
- Theo em, quyết định của Phòng nhân sự là sai vì Phòng nhân sự đã không công bằng trong việc đưa ra quyết định bổ nhiệm vị trí lãnh đạo của cơ quan do chị C đang nuôi con nhỏ và ở xa.
- Việc làm của Phòng nhân sự đã vi phạm quyền con người, cụ thể là quyền bình đẳng giới trong Hiến pháp 2013.
Luyện tập 1 trang 150: Em hãy sắp xếp những quyền và nghĩa vụ của công dân theo chủ đề tương ứng.
Trả lời:
- Quyền về chính trị, dân sự
+ Tham gia bầu cử khi đủ điều kiện
+ Tham gia trưng cầu dân ý
+ Được chăm sóc sức khỏe
- Quyền về kinh tế, văn hóa, xã hội
+ Học tập
+ Kinh doanh những ngành nghề pháp luật không cấm
+ Hôn nhân
- Nghĩa vụ cơ bản của công dân
+ Thực hiện lệnh gọi nhập ngũ
+ Bảo vệ Tổ quốc
Câu 2 trang 150. Em có ý kiến gì về hành vi của các nhân vật dưới đây?
a. Anh A lên đường thực hiện nghĩa vụ quân sự.
b. Chị B tham gia bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp.
c. Anh C và chị D mở cửa hàng kinh doanh dụng cụ học tập.
d. Anh D lén đọc nhật kí của em gái.
đ. M chủ động tham gia phong trào giữ gìn vệ sinh đường phố.
e. K chủ động đề nghị gia đình cho mình chọn ngành học khi đăng kí xét tuyển đại học.
Trả lời:
a. Anh A lên đường thực hiện nghĩa vụ quân sự.
=> Nhận xét: Anh A đang thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc.
b. Chị B tham gia bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp.
=> Nhận xét: Chị B đang thực hiện quyền bầu cử.
c. Anh C và chị D mở cửa hàng kinh doanh dụng cụ học tập.
=> Nhận xét: Anh C và chị D đang thực hiện quyền tự do kinh doanh những mặt hàng mà pháp luật không cấm.
d. Anh D lén đọc nhật kí của em gái.
=> Nhận xét: Anh D đã vi phạm quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân.
đ. M chủ động tham gia phong trào giữ gìn vệ sinh đường phố.
=> Nhận xét: M đã có ý thức bảo vệ môi trường, thực hiện nghĩa vụ của một công dân đối với đất nước.
e. K chủ động đề nghị gia đình cho mình chọn ngành học khi đăng kí xét tuyển đại học.
=> Nhận xét: K đã ý thức được quyền tự do cơ bản của công dân. Mỗi công dân được quyền tự mình lựa chọn và thực hiện các quyền tự do cơ bản trong khuôn khổ của pháp luật mà không có sự ngăn cản, hạn chế nào.
Luyện tập 3 trang 151: Em hãy theo dõi tình huống sau và thực hiện yêu cầu.
- Em hãy chia sẻ quan điểm của mình về việc làm của bạn A và bạn B.
- Cho biết những việc làm thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân phù hợp với lứa tuổi học sinh phổ thông.
Trả lời:
- A và B đã thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc của mình khi đã tham gia khám sức khỏe để chuẩn bị lên đường thực hiện nghĩa vụ quân sự.
- Những việc làm thể hiện quyền và nghĩa vụ công dân phù hợp với lứa tuổi học sinh phổ thông.
+ Tôn trọng thầy cô, bạn bè khi đang ở trường học.
+ Phát biểu ý kiến trong các cuộc họp của lớp, trường.
+ Được chọn trường học theo ý muốn
+ Được bảo mật về thư tín, điện tín,…
Vận dụng trang 151: Em hãy thiết kế một áp phích tuyên truyền về quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân theo Hiến pháp năm 2013.
Trả lời:
