Mở đầu trang 37. Em hãy quan sát hình ảnh dưới đây và thực hiện yêu cầu: Chia sẻ hiểu biết của em về thuế giá trị gia tăng (đối tượng chịu thuế, đối tượng nộp thuế)
Trả lời:
- Thuế giá trị gia tăng là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.
- Đối tượng nộp thuế: tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng (sau đây gọi là cơ sở kinh doanh) và tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa chịu thuế giá trị gia tăng (sau đây gọi là người nhập khẩu).
- Đối tượng chịu thuế: Hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam trừ một số đối tượng đã được quy định rõ tại Luật thuế giá trị gia tăng.
1. Thuế và một số loại thuế phổ biến
Câu hỏi trang 38: Em hãy đọc các thông tin sau và chia sẻ cách hiểu của em về thuế.
Trả lời:
- Thuế là một khoản nộp ngân sách nhà nước bắt buộc của tổ chức, hộ gia đình, hộ kinh doanh, cá nhân theo quy định của các luật thuế.
- Thuế là nghĩa vụ thanh toán mà các thể nhân và pháp nhân khi có các dấu hiệu và điều kiện được quy định cụ thể trong Luật thuế thì phải thực hiện đối với Nhà nước và được đảm bảo thực hiện bằng sự cưỡng chế của Nhà nước.
Câu hỏi trang 38: Em hãy đọc thông tin dưới đây và thực hiện yêu cầu.
- Hãy liệt kê các loại thuế trong thông tin trên.
- Chia sẻ hiểu biết của em về một loại thuế vừa nêu.
Trả lời:
- Các loại thuế trong thông tin trên:
Thuế GTGT
Thuế TTĐB
Thuế bảo vệ môi trường
Thuế thu nhập doanh nghiệp
Thuế thu nhập cá nhân
Thuế tài nguyên
Thuế xuất, nhập khẩu
Thuế sử dụng đất nông nghiệp
Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp.
- Hiểu biết của em về thuế thu nhập cá nhân:
Thuế thu nhập cá nhân (Personal income tax) là khoản tiền mà người có thu nhập phải trích nộp trong một phần tiền lương, hoặc từ các nguồn thu khác vào ngân sách nhà nước sau khi đã được giảm trừ. Thuế thu nhập cá nhân không đánh vào những cá nhân có thu nhập thấp, do đó, khoản thu này sẽ công bằng với mọi đối tượng trong, góp phần làm giảm khoảng cách chênh lệch giữa các tầng lớp trong xã hội.
Có 2 đối tượng phải nộp thuế thu nhập cá nhân: Cá nhân cư trú và cá nhân không cư trú tại Việt Nam có thu nhập chịu thuế. Cụ thể:
Với cá nhân cư trú: Thu nhập chịu thuế là khoản phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam (không phân biệt nơi trả thu nhập)
Với cá nhân không cư trú: Thu nhập chịu thuế là thu nhập phát sinh tại Việt Nam (không phân biệt nơi trả và nhận thu nhập).
Vai trò của Thuế thu nhập cá nhân: Tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước; Góp phần thực hiện công bằng xã hội; Điều tiết vĩ mô nền kinh tế; Phát hiện thu nhập bất hợp pháp; Khắc phục hạn chế của các loại thuế khác; Hạn chế thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp
Câu hỏi trang 40: Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi.
Em hãy xác định đâu là thuế trực thu, đâu là thuế gián thu.
Trả lời:
- Thuế trực thu: Thuế thu nhập cá nhân
- Thuế gián thu: Thuế giá trị gia tăng, thuế bảo vệ môi trường
2. Vai trò của thuế
Câu hỏi trang 40: Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi.
- Thuế đóng vai trò như thế nào?
- Theo em, vì sao Nhà nước phải thu thuế?
Trả lời:
- Vai trò của thuế:
Là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Đây là nguồn thu quan trọng nhất, mang tính chất ổn định, lâu dài cho ngân sách nhà nước.
Là công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô như kiềm chế lạm phát, ổn định giá cả, kích thích đầu tư, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.
Điều tiết thu nhập, thực hiện công bằng an sinh xã hội.
- Nhà nước phải thu thuế:
Để đảm bảo nguồn thu chính cho ngân sách.
Ngân sách nhà nước được duy trì ổn định thì đất nước mới phát triển bền vững, đời sống người dân được nâng cao.
Việc thu thuế cũng là để đảm bảo công bằng xã hội, giảm sự chênh lệch giàu, nghèo.
3. Quyền và nghĩa vụ của công dân trong thực hiện pháp luật và thuế
Câu hỏi trang 41: Em hãy đọc trường hợp sau và nhận xét về hành vi thực hiện pháp luật về thuế của anh A.
Trả lời:
- Anh A đã không nghiêm túc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế theo quy định của pháp luật hiện hành.
- Hành vi của anh A đã vi phạm Luật quản lí thuế của Nhà nước khi chưa nộp tiền thuế đầy đủ, đúng hạn.
* Luyện tập và vận dụng
Luyện tập 1 trang 42: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào sau đây? Vì sao?
Trả lời:
- Ý kiến a - Em đồng tình với ý kiến trên vì đây là quyền của công dân về thuế được quy định tại Luật Quản lí thuế.
- Ý kiến b - Em không đồng tình với ý kiến trên vì đây là quyền không phải trách nhiệm: các doanh nghiệp có quyền được yêu cầu cơ quan quản lí thuế xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế của mình.
- Ý kiến c - Em không đồng ý với ý kiến trên vì đây là trách nhiệm không phải quyền của các cá nhân trong việc chấp hành quyết định, thông báo, yêu cầu của cơ quan quản lí thuế, công chức quản lí thuế theo quy định của pháp luật.
- Ý kiến d - Em đồng tình với ý kiến trên vì đây là trách nhiệm của công dân về thuế được quy định tại Luật Quản lí thuế.
- Ý kiến đ - Em không đồng tình với ý kiến trên vì thuế bảo vệ môi trường là thuế gián thu.
- Ý kiến e - Em đồng tình với ý kiến này vì thông qua các quy định của pháp luật thuế, Nhà nước chủ động can thiệp đến cung - cầu của nền kinh tế. Sự tác động của Nhà nước để điều chỉnh cung - cầu của nền kinh tế một cách hợp lý sẽ có tác động lớn đến sự ổn định và tăng trưởng kinh tế, theo đó kiềm chế được lạm phát, giúp ổn định giá cả. Bằng các quy định của pháp luật thuế, Nhà nước tác động tích cực đến cung - cầu của nền kinh tế trong tất cả các giai đoạn từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.
Luyện tập 2 trang 43: Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.
- Em có nhận xét gì về hành vi của Công ti A trong trường hợp trên?
- Em đồng tình hay không đồng tình với cách xử lí của Chi cục? Vì sao?
Trả lời:
- Hành vi trốn của Công ti A là vi phạm pháp luật.
=> Công ti này đã không trung thực trong việc khai báo giá trị lô hàng vừa nhập.
- Em đồng tình với cách xử lí của Chi cục.
* Giải thích: Chi cục đã xử phạt Công ti A theo đúng qui định của pháp luật.
Luyện tập 3 trang 43: Em hãy nhận xét hành vi thực hiện pháp luật về thuế của chủ thể kinh tế trong các trường hợp dưới đây:
Trả lời:
*Trường hợp 1: Doanh nghiệp N đã có hành vi vi phạm Luật Quản lí thuế theo quy định của pháp luật hiện hành khi đã chậm đóng tiền thuế thu nhập doanh nghiệp; thuế giá trị gia tăng và thuế xuất nhập khẩu.
*Trường hợp 2: Anh A đã thực hiện nghiêm chỉnh nghĩa vụ của mình trong Luật Quản lí thuế khi đã nộp thuế thu nhập cá nhân đầy đủ và đúng hạn cho cơ quan thuế ở địa phương.
*Trường hợp 3: Chị B đã có hành vi vi phạm Luật Quản lí thuế theo quy định của pháp luật hiện hành khi chưa thực hiện đăng kí thuế, sử dụng mã số thuế theo quy định của pháp luật.
*Trường hợp 4: Công ti M đã chưa thực hiện nghiêm chỉnh nghĩa vụ của mình trong Luật Quản lí thuế khi không công bố công khai các thông tin về thuế trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Luyện tập 4 trang 43: Em hãy lập bảng so sánh sự giống nhau và khác nhau giữa thuế trực thu và thuế gián thu. Lấy ví dụ minh họa.
Trả lời:
*Giống nhau:
- Là một trong những phương thức thu thuế theo quy định của pháp luật về thuế.
- Đều là một nguồn điều tiết vào thu nhập của các cá nhân, tổ chức trong xã hội.
- Người chịu thuế là người phải đều phải trích một phần tài sản để chuyển cho ngân sách Nhà nước mà không thể khước từ hoặc trì hoãn, hay nói cách khác bản chất của hai hình thức thu thuế này đều mang tính chất bắt buộc.
* Khác nhau:
| Tiêu chí |
Thuế trực thu |
Thuế gián thu |
| Mức độ tác động vào nền kinh tế |
Ít tác động vào giá cả thị trường (vì thường đánh vào kết quả kinh doanh, kết quả thu nhập sau một kỳ kinh doanh) |
Ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả thị trường (vì thuế được cộng vào giá bán hàng hóa dịch vụ) |
| Mức độ quản lý |
Khó thu; dễ trốn thuế nhất là đối với các nước đang phát triển như Việt Nam, việc thanh toán chủ yếu bằng tiền mặt; nhà nước không kiểm soát được thu nhập thực tế của người nộp thuế. |
Dễ thu thuế vì được cầu thành giá bán hàng hóa, dịch vụ; người tiêu dùng nếu trình độ dân trí chưa cao thì không thấy được. |
| Ưu điểm |
Đảm bảo công bằng giữa những người chịu thuế. |
Dễ dàng cho cơ quan thuế thu thuế. |
| Nhược điểm |
Khó thu thuế |
Khó bảo đảm công bằng giữa những người nộp thuế. |
| Phương thức điều tiết |
Thu nhập của các đối tượng chịu thuế. |
Thông qua giá bán hàng hóa dịch vụ. |
- Ví dụ 1: Đối với thuế trực thu áp dụng cho thuế thu nhập cá nhân: Nếu một công ty sản xuất hoạt động với doanh thu 1 triệu đô la, 500.000 đô la là chi phí bán hàng và 100.000 đô la là tổng chi phí hoạt động, thu nhập trước lãi, thuế, khấu hao (EBITDA) sẽ là 400.000 đô la. Nếu công ty không có nợ, khấu hao, và có thuế suất doanh nghiệp là 35%, thuế trực thu của nó sẽ là 140.000
- Ví dụ 2: Đối với thuế gián thu: Trong đó thuế tiêu thụ đặc biệt đánh vào các mặt hàng, dịch vụ khác nhau thuộc hàng hóa phải chịu thuế. Cụ thể các loại hàng hóa, dịch vụ phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được quy định tại Điều 2 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008 sửa đổi, bổ sung 2014 như sau: bia; rượu; xì gà, thuốc lá điếu và chế phẩm khác được tạo ra từ cây thuốc lá với mục đích sử dụng để hút, hít, nhai, ngửi, ngậm; tàu bay, du thuyền; các loại xe như xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh mà có dung tích xi lanh trên 125cm3,…
Vận dụng 1 trang 43: Em hãy tìm hiểu và liệt kê các loại thuế được tính khi người thân trong gia đình hoặc một số cá nhân có nhu cầu mua các mặt hàng điện tử, xe ô tô, xe gắn máy,…
Trả lời:
Các loại thuế được tính khi người thân trong gia đình hoặc một cá nhân có nhu cầu mua các mặt hàng điện tử, xe ô tô, xe gắn máy,...
- Thuế GTGT: Đây là thuế áp dụng với tất cả các mặt hàng và tùy vào từng loại mặt hàng sẽ có mức thuế suất từ 0% tới 5% thậm chí sẽ có một số loại mặt hàng có thuế suất 10%
- Thuế tiêu thụ đặc biệt: So với hai loại thuế trước thì loại thuế này đơn giản hơn vì chỉ áp dụng cho một số mặt hàng nhất định mà nhà nước quy ước như rượu bia, xe oto, thuốc lá…. và một số mặt hàng như quần áo, trang sức, phụ kiện, điện tử, nước hoa sẽ không phải chịu thuế này.
- Thuế nhập khẩu từ nước ngoài: Đối với các lô hàng nhập khẩu từ nước ngoài mà tổng giá trị lô hàng dưới 1 triệu đồng thì sẽ được miễn hoàn toàn các loại thuế trên còn nếu trên 1 triệu thì phải nộp các khoản thuế giá trị gia tăng và khi hàng vào Việt Nam phải nộp thêm thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt tùy vào mặt hàng.
Vận dụng 2 trang 43: Em hãy vẽ sơ đồ tư duy về quyền và nghĩa vụ của công dân trong thực hiện pháp luật về ngân sách nhà nước để tuyên truyền cho bạn bè, người thân.
Trả lời:
