Phân tích nhân vật Tràng trong truyện Vợ nhặt

Lịch sử của dân tộc nước ta đã phải trải qua biết bao nhiêu khổ cực, phải đấu tranh với hàng loạt những lũ giặc xâm lược đầy thâm độc. Sau thành công của cách mạng tháng Tám năm 1945, ngoài việc đã ghi dấu được mốc son đầy chói lọi, song vận mệnh của đất nước lại đang lâm nguy. Đây cũng là khoảng thời điểm mà nạn đói kinh khủng nhất hoành hành, đây dường như là một nỗi ám ảnh khó phai trong ký ức của biết bao nhiêu con người thời ấy. Cho đến tận thời ngày nay, không ai có thể phủ nhận đi được sự khủng khiếp của nạn đói thời ấy. Nhà văn Kim Lân, bằng một trái tim nhân đạo và tài năng văn học xuất chúng của mình cũng đã khắc họa lại rõ nét nên bức tranh nghèo đói khốn khổ của con người thời bấy giờ. Nhưng vượt lên trên tất cả đó chính là niềm khao khát sống mãnh liệt, sự mong ước về một tương lai tươi sáng hơn dù trong cái tận cùng của sự chết chóc. Điều này cũng đã được thể hiện rất rõ nét hơn cả thông qua tác phẩm Vợ nhặt.

Truyện ngắn tên “Vợ nhặt” có tiền thân là một tập tiểu thuyết về xóm ngụ cư, tác phẩm này được viết ngay sau khoảng thời gian thành công của Cách mạng tháng tám nhưng vẫn còn dở dang và bị mất bản thảo. Hòa bình đã được lập lại (1954) và sau khi dựa trên một ở phần cốt truyện cũ, Kim Lân đã viết nên truyện “ Vợ nhặt”. Tác phẩm đã được in trong tập “ Con chó xấu xí” vào năm 1962.

Tràng xuất thân là một người nông dân lao động nghèo khổ nhưng có bản chất lại rất giàu tình yêu thương, tốt bụng, đầy chân thành và tâm hồn cởi mở. Tràng sở hữu một ngoại hình thì thô kệch, xấu xí và ăn mặc xoàng xĩnh với “thân hình to lớn, lưng to như gấu”, gương mặt Tràng ấn tượng bởi “hai con mắt nhỏ tí gà gà”. Là một người không được bình thường, ăn nói thì rất cộc cằn, thô lỗ “làm đếch gì có vợ”. Tràng tuy vậy nhưng lại là người hiền lành, vui vẻ hay tỏ ra gần gũi với lũ trẻ con và được bọn chúng rất yêu quý, nên tính cách của anh lại có phần trẻ con. Anh là người dân ngụ cư công việc làm nghề đánh xe bò thuê. Sống chung với một mẹ già ở trong một căn nhà rúm ró, xiêu vẹo. Tràng là một người có tâm hồn cởi mở và rất tốt bụng, Tràng có thể đùa vui với những cô gái xa lạ, xưng hô một cách thân mật cũng là một người nhân hậu, giữa lúc đói khổ như vậy, anh sẵn sàng đãi một người đàn bà xa lạ trước mặt bốn bát bánh đúc. Tràng đã cho thị ăn bánh đúc không phải là vì để trả ơn mà chỉ đơn giản là một sự cảm thông.

Tràng đã nhặt vợ về đơn giản, dễ dàng đến lạ thường, chỉ bằng một câu nói nửa đùa nửa thật “này nói đùa chứ có về với tớ thì ra khuôn hàng lên xe rồi cùng về”. Câu nói ấy đã ẩn chứa một niềm khao khát về tổ ấm gia đình. Trước một cái cười tít mắt của thị, Tràng cũng rất thích thú và cảm nhận được phần nào niềm vui sướng và hạnh phúc. Lúc đầu khi nhen nhóm lên ý định đưa người đàn bà xa lạ ấy về nhà thì Tràng cũng có chút phân vân, anh đã nghĩ “ thóc gạo thế này đến cái thân mình cũng chả biết có nuôi nổi không, lại còn đèo bòng”. Thế nhưng cuối cùng thì anh vẫn quyết định dắt người phụ nữ ấy về nhà, phải chăng sự khát khao về một hạnh phúc gia đình bấy lâu nay và ẩn dấu sâu trong tâm hồn thì ngày hôm này được thực hiện.

Trên đường về nhà thì thái độ của Tràng cũng có nhiều điểm khác lạ: “ mặt hắn có một vẻ gì phởn phở khác thường, hắn tủm tỉm cười một mình và hai mắt thì sáng lên lấp lánh”. Đó là biểu hiện một niềm vui mộc mạc của một người đàn ông nông dân nghèo, lần đầu được đi bên cạnh một người phụ nữ. Mặc dù người vợ mới là được hắn nhặt về nhưng Tràng lại không hề rẻ rúng, khinh thường thị. Trái lại, Tràng lại vô cùng trân trọng và coi chuyện lấy được thị là một điều vô cùng nghiêm túc nên Tràng đã đưa thị vào chợ và mua cho thị cái thúng mới, đãi thị một bữa cơm no và mua hai hào tiền dầu. Trước những con mắt tò mò của dân làng xóm ngụ cư thì Tràng lại càng vênh vênh tự đắc. Anh đã rất vui, trong lòng lâng lâng rất khó tả.

Khi về đến ngôi nhà, Tràng đã thay đổi và ăn nói có văn hóa hơn nhiều, biết quan tâm tới thị, thắc mắc “quái, sao nó lại buồn thế nhỉ”? Tràng cũng sốt ruột “chạy ra chạy vào”, ngóng chờ lúc mà người mẹ về. Tràng đầy hồi hộp và lo lắng mong chờ một câu trả lời từ người mẹ. Khi người mẹ đồng ý thì Tràng thở phào một cái, lòng như nhẹ hẳn đi.

Buổi sáng đầu tiên khi Tràng có vợ, Tràng cảm thấy bản thân mình như bước ra từ trong một giấc mơ, nhận ra mọi thứ xung quanh giờ đây bỗng thay đổi, thấy mình như trưởng thành, hạnh phúc và có một trách nhiệm cao cả với vợ và mẹ “bỗng hẳn thấy thương yêu gắn bó với cái nhà của hắn lạ lùng”. Với Tràng, căn nhà xập xệ này sẽ trở thành cái “ tổ ấm che mưa che nắng… anh cùng vợ sinh con ở đây” và anh cũng cảm thấy “ bây giờ Tràng nên người, có bốn phận lo lắng cho vợ con sau này”.

Những suy nghĩ hiện lên của nhân vật Tràng đã biểu hiện được niềm khao khát về một mái ấm gia đình thực sự, một ước mơ rất chính đáng của mỗi con người khi đã trưởng thành chính là thể hiện được cách sống đẹp của Tràng. Bữa cơm đầu tiên của mái ấm rất đạm bạc, thảm hại nhưng lại tràn đầy tình yêu thương. Tràng cũng đã nghĩ tới sự thay đổi này dù anh vẫn chưa ý thức được một cách đầy đủ “trong óc Tràng vẫn thấy đám người đói và lá cờ đỏ bay phấp phới” đây là biểu tượng của một niềm tin và sự hi vọng, rồi giờ đây nhân dân lao động khổ cực sẽ cùng nhau đứng lên và đấu tranh giành lại tự do cho cuộc đời mình, đã gieo vào lòng người đọc một niềm tin rất mãnh liệt. Gieo một hạt giống hi vọng mãnh liệt của tâm hồn của nhân vật Tràng, gia đình Tràng và tất cả những bạn đọc. Tràng hiện lên là biểu tượng của niềm khao khát về một hạnh phúc gia đình, niềm tin mạnh mẽ vào cuộc sống vào một tương lai của những người nông dân nghèo khổ khi họ ở ngay trên bờ vực của cái chết.

Qua những diễn biến tâm lí của nhân vật Tràng ở trong tác phẩm “ Vợ nhặt” tác giả đã không chỉ thành công về thể hiện nội dung mà còn cũng rất thành công khi thể hiện được nghệ thuật xuất sắc khi xây dựng nên được một tình huống truyện vô cùng độc đáo. Cách kể chuyện rất tự nhiên, hấp dẫn, dựng cảnh lên đầy sinh động có nhiều chi tiết khá đặc sắc, ngôn ngữ tuy mộc mạc và giản dị nhưng lại có sự chắt lọc rất kỹ lưỡng và giàu sức gợi hình kết hợp với việc nhân vật đã được khắc họa một cách sinh động, đối thoại trở nên hấp dẫn, ấn tượng thể hiện được tâm lí nhân vật tinh tế.

Nhà văn cũng đã khắc họa rất thành công được nhân vật Tràng và tố cáo nên được tội ác man rợ của bè lũ thực dân phát xít đã gây ra nạn đói khủng khiếp nhất trên đất nước năm 1945 và đã khẳng định ngay trên bờ vực của cái chết vẫn luôn có niềm tin hướng về sự sống, tin tưởng ở tương lai mới, khát khao về một tổ ấm gia đình và tình yêu thương đùm bọc lẫn nhau. Hình ảnh của nhân vật Tràng sẽ luôn sống mãi ở trong lòng người đọc.
 

Kim Lân là nhà văn lão làng trong nền văn học hiện thực Việt Nam. Ngòi bút của ông hướng đến những mảnh đời bất hạnh, làng quê Việt Nam, những người nông dân chân chất mộc mạc, nghèo đói nhưng tràn đầy tình yêu. Truyện ngắn “Vợ nhặt” là một trong những kiệt tác tái hiện lại chân thực nhất hình ảnh người nông dân sống trong nạn đói năm 1945. Đặc biệt tác giả đã khắc họa thành công diễn biến tâm lý của nhân vật chính: anh cu Tràng.

Truyện ngắn “Vợ nhặt” lấy bối cảnh là nạn đói thê thảm, người chết như ngả rạ tại một xóm ngụ cư tiêu điều xác xơ. Nhan đề của tác phẩm đã làm toát lên tư tưởng chủ đạo xuyên suốt tác phẩm, nhan đề cũng chính là tình huống truyện độc đáo, đặc sắc làm đòn bẩy đề tác giả có thể vẽ lên được tâm lý của từng nhân vật. Thành công của Kim Lân chính là việc khắc họa được những phẩm chất cao quý bên trong những con người nông dân nghèo đói, bần cùng.

Tràng là nhân vật chính xuyên suốt tác phẩm, Kim Lân đã mượn hình ảnh anh cu Tràng để lột tả lên được diễn biến tâm lý của nhân vật từ chuyển biến này đến chuyển biến khác. Tràng là người đàn ông nghèo khổ, rách rưới, sống với mẹ già. Tràng xuất hiện ngay từ đầu tác phẩm bằng vài nét chấm phá của tác giả “hắn bước ngật ngưỡng trên con đường khẳng khiu luồn qua cái xóm chợ của những người ngụ cư vào trong bến. Hắn vừa đi vừa tủm tỉm cười, hai còn mắt nhỏ tí, gà gà đắm vào bóng chiều, hai bên quai hàm bạnh ra, rung rung làm cho cái bộ mặt thô kệch của bắn lúc nào cũng nhấp nhính những ý nghĩ thú vị…”. Chỉ với những chi tiết đó, Kim Lân đã khéo léo vẽ lên một hình tượng anh nông dân nghèo, cô quạnh giữa không gian xóm ngụ cư tiêu điều. Anh cu Tràng dường như khiến người đọc liên tưởng đến nhân vật Chí Phèo của Nam Cao khi xuất hiện ở đầu tác phẩm với điệu bộ “Hắn vừa đi vừa chửi, hắn chửi trời, chửi đất, chửi cái đứa nào đẻ ra hắn…”. Người nông dân trong xã hội phong kiến đều có chung một số phận, chung một điều kiện sống, nhưng họ khác nhau ở cách nghĩ, cách lựa chọn làm người. Tuy nhiên trong bối cảnh xã hội khắc nghiệt, dở khóc dở cười như vậy Kim Lân đã xây dựng nên tình huống truyện có thể xem là mở nút của mọi vấn đề. Anh cu Tràng “nhặt” được vợ, là nhặt được chứ không phải cưới được mới lạ chứ. Một kẻ xấu xí, nghèo đói, bần cùng, thô kệch như Tràng mà cũng có được vợ trong tình cảnh thê thảm của xã hội như thế này, lại còn được vợ theo. Quả đúng là đám cưới có một không hai trong xã hội hiện nay. Nạn đói đã đưa những con người chung cảnh ngộ, nghèo đói đến với nhau.

Có thể nói rằng tình huống truyện này cực kỳ đắt giá, làm đòn bẩy để Kim Lân có thể qua đó bộc lộ, lột tả được hết tính cách và nhân phẩm của người đàn ông nghèo vừa nhặt được vợ này.

Đặc biệt hơn nữa diễn biến tâm lí nhân vật Tràng thay đổi từ khi “nhặt” được vợ, lúc đó hắn không nghĩ gì hơn ngoài việc nghĩ đến người đàn bà đi bên cạnh “Tràng hình như quên hết những cảnh sống ê chè, tăm tối hằng ngày, quên cả cái đói khát ghê gớm đang đe dọa, quên cả những tháng ngày trước mắt. Trong lòng hắn bây giờ chỉ còn tình nghĩa giữa hắn với người đàn bà đi bên”. Những rung động và cảm xúc rất đời thực của một người đàn ông. Hắn trở nên hiền lành và đáng mến, không phải tình yêu có thể con người ta vui vẻ, có khi chỉ là chút tình nghĩa cỏn con cũng khiến cho bản thân thay đổi theo hướng tích cực.

Diễn biến của anh cu Tràng cứ thể chuyển biến đột ngột, đến khi về đến ngoi nhà, khi thấy một người đàn bà ngồi ngay giữa nhà, hắn mới “ngờ ngợ như không phải thế. Ra là hắn đã có vợ rồi đấy ư”. Chính hắn cũng không tin nổi là mình đã có vợ, mọi thứ đến nhanh và bất ngờ quá khiến cho cả hắn và thị đều không định hình nổi có phải là sự thật. Một sự “ngờ ngợ” rất đáng yêu và đáng trân trọng.

Đặc biệt trong đoạn thoại Tràng trò chuyện với mẹ, người ta nhận ra kẻ nông dân bân hàn, nghèo đói này lại có một trái tim và tấm lòng sáng, vẹn tròn, dung dị như vậy. Anh vừa xót thương cho thân phận người đàn bà xa lạ nghèo khổ ấy, nhưng duyên số đưa đẩy hai người đến với nhau nên hắn đón nhận như một điều trời ban.

Thế là hắn có vợ rồi, đến buổi sáng hôm sau hắn vẫn cảm thấy minh như đang ở trong mơ “Trong người êm ái lơ lửng như vừa ở trong giấc mơ đi ra. Hắn vẫn chưa tin việc mình có vợ. Hắn chớp chớp liên hồi mấy cái, và bỗng vừa chợt nhận ra, xung quanh mình có cái gì vừa thay đổi mới mẻ, khác lạ…”. Một cuộc sống mới đã đến với hắn trong niềm vui lạ và phấn khởi. Hắn chấp nhận cuộc sống khốn khó cùng vợ vượt qua tất cả. Cái cách vợ chồng Tràng cùng ăn bữa cơm đầu tiên sau đêm tân hôn thực sự khiến người đọc cảm động. Mặc dù “nồi cháo cám” không ngon, đắng chat và khó ăn nhưng hắn vẫn ăn rất ngon lành. Vì hắn biết, hắn hiểu gia cảnh, hiểu xã hội, hiểu thời thế đang trong cảnh bần hàn. Tràng là một người giàu tình cảm, với mẹ, với vợ. Cái đói nghèo khắc nghiệt dường như không thể ngăn cản được con người chúng ta yêu nhau nhiều hơn là vì thế.

Bằng bút pháp tả thực cùng cách xây dựng tình huống truyện độc đáo, tái hiện diễn biến tâm lý nhân vật một cách cụ thể sắc nét nhất. Kim Lân đã vẽ lên hình ảnh một người nông dân nghèo đói, bần hàn nhưng có cái tâm sáng, giàu tình yêu thương.
 

Kim Lân là một cây bút truyện ngắn danh tiếng của văn học Việt Nam hiện đại. Là con lẽ của một gia đình ở làng Phù Lưu, chỉ được học hết bậc tiểu học. Trước cách mạng tháng Tám bản thân Kim Lân đã nhiều năm sống lăn lóc trong cảnh đói nghèo. Ông chính là nhà văn của những số phận thiệt thòi, những kiếp người cùng khổ, của làng quê Việt Nam giữa thế kỉ XX.

Sự nghiệp của Kim Lân không đồ sộ nhưng rất khó trộn lẫn vì mang những nét đặc sắc riêng. Tuy học vấn theo kiểu trường lớp của ông không nhiều nhưng tài năng văn học thiên phú của ông cũng được khẳng định. Nhiều nhà nghiên cứu đã nhận xét: chỉ với ba truyện ngắn Vợ nhặt, Làng, Con chó xấu xí Kim Lân đã có thể đàng hoàng ngồi vào chiếu trên trong làng văn học Việt nam. Truyện ngắn Vợ nhặt được sáng tác năm 1954 với tiền thân là tiểu thuyết Xóm ngụ cư viết năm 1945. Viết về cái đói nhưng thể hiện niềm tin vào cuộc sống và tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau giữa cảnh đói khát.

Tràng xuất hiện ngay từ đầu truyện ngắn với dáng vẻ thô kệch, vụng về của một anh chàng xấu trai và hơi dở tính với "khuôn mặt thô kệch, đôi mắt gà gà đắm vào bóng chiều". Sự ám ảnh của cái đói đã hiện rõ trong mỗi buổi chiều về khi Tràng không còn vừa đi vừa ngửa mặt lên trời cười hềnh hệch nữa, bây giờ hắn đi từng bước " mệt mỏi, chiếc áo nâu tàng vắt sang một bên cánh tay, cái đầu trọc nhẵn chúi về đằng trước".

Thực ra ban đầu Tràng chẳng chủ tâm đưa tình với cô nào trong đám con gái bên đường hôm ấy. Chẳng ngờ, chỉ một câu nói hò vui cho đỡ nhọc mà thị lon ton đến đẩy xe bò cho anh và đòi trả công. Thấy người đàn bà đói, Tràng cũng hào phóng mời thị ăn rồi ngỏ ý mời về cùng. Thoạt nhìn, việc mời một người đàn bà xa lạ ăn bốn bát bánh đúc ngay khi bản thân mình đang đói khổ là một việc khá liều lĩnh nhưng cũng có thể nó xuất phát từ tấm lòng nhân hậu, một tính cách hào hiệp và sâu xa việc Tràng có vợ trước hết là vì lòng thương nhân hậu đối với một con người đồng cảnh ngộ thậm chí còn đói khát hơn mình song Tràng cũng khát vọng âm thầm về một tổ ấm gia đình.

Lấy nhau không phải vì tình yêu mà là bốn bát bánh đúc với mấy câu nói đùa nhưng không vì thế mà Tràng coi thường thị. "Hôm ấy hắn đưa thị vào chợ tỉnh bỏ tiền ra mua cho thị cái thúng con đựng vài thứ lặt vặt và ra hàng cơm đánh một bữa no nê". Tràng hoàn toàn ý thức được việc mình nghèo khổ, biết có nuôi nổi cái thân mình hay không, nhưng rồi sau cái tặc lưỡi là một quyết định bất chấp tất cả để có cuộc sống lứa đôi, một mái ấm gia đình.

Niềm khát khao hạnh phúc ấy nó lớn hơn cái nỗi sợ hãi về cái đói và cái chết " trong một lúc Tràng quên tất cả cuộc sống ê chề tăm tối hằng ngày, quên cả cái đói khát ghê gớm đang đe dọa, quên cả những tháng ngày trước mặt. Trong lòng hắn chỉ còn tình nghĩa giữa người đàn bà đi bên". Những câu nói tha thiết, chân thực của tác giả đã gieo vào lòng người đọc niềm cảm xúc sâu xa, đói khát không thể làm giảm đi giá trị của tình người.

Từ khi có vợ tâm trạng của tràng thay đổi hẳn. Trên đường về nhà, hiện ra khuôn mặt phớn phở khác thường và nụ cười tủm tỉm trên môi Tràng. Điều khác lạ trong thái độ của Tràng thay đổi với đám trẻ con vốn quen suồng sã với anh ta. Sự kiện tạo ra sự tò mò ngạc nhiên từ trẻ con đến người lớn. Niềm vui nho nhỏ lóe lên trong cuộc sống tăm tối đói khát nghèo khổ nhanh chóng bị nỗi lo thường trực về cái đói và cái chết lấn át.

Hạnh phúc thành hình trên nền cuộc sống tột cùng bi kịch, khi sự sống bị dồn vào ngõ cụt không lối thoát. Con đường duyên phận thành con đường rước thêm cái của nợ đời khiến những người biết nghĩ đều phải thở dài ái ngại. Việc Tràng có vợ có lẽ là giấc mơ đẹp nhất của cuộc đời anh. Đó cũng là cảm xúc rất tự nhiên và chân thật của một con người đang sống choáng ngợp trước hạnh phúc và bất ngờ lớn lao đã đến.

Con đường về nhà Tràng là sự thay đổi trong tâm lí nhân vật: Sự thật quá lớn lao vượt qua suy nghĩ mơ ước của một anh chàng nghèo khổ, xấu xí khiến Tràng không nhận biết hoàn cảnh giống mọi người, Choáng ngợp tâm trí Tràng lúc này là hạnh phúc của riêng anh.
 

Chúng ta cũng biết rằng văn là đời, còn chuyện văn là chuyện đời. Thông qua chỉ một cảnh ngộ, một tình huống hay với một nỗi lòng của những nhân vật trong tác phẩm văn học, nhà văn cũng muốn mang tới cho những bạn đọc những vấn đề về nhân sinh. “Vợ nhặt” của tác giả Kim Lân là một tác phẩm như vậy. Tất cả những gì mà nhà văn muốn gửi gắm tới có chăng đều được thể hiện sáng ngời thông qua nhân vật Tràng - là một gã nông dân nghèo khổ, thô kệch nhưng lại có tấm lòng nhân hậu và luôn giàu tinh thần khát khao được sống.

Trong truyện ngắn này, nhà văn Kim Lân muốn nói với chúng ta một vấn đề, đó là người dân lao động trong bất kì tình huống nào cũng khao khát tình yêu thương, khao khát hạnh phúc gia đình và vẫn tin vào cuộc sống tương lai Tràng là hình tượng nhân vật trung tâm của câu chuyện, thể hiện khá sâu sắc chủ đề của truyện ngắn này.

Truyện ngắn Vợ nhặt đã kể về một người đàn ông lao động nghèo khổ, cơ cực sóng và làm ở xóm ngụ cư có tên là Tràng. Một buổi chiều, trong cái không khí đìu hiu, thê lương, ảm đạm "vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người", bởi "người chết như ngả rạ" vì sự đói khát, Tràng đã dẫn về một người phụ nữ lạ về nha. Đó là vợ anh - người vợ mà Tràng đã nhặt được trong một cảnh éo le đói kém, do mời cô ta ăn bốn bát bánh đúc, kèm theo một lời nói bông đùa vui mà đã thuận theo anh về nhà và làm vợ anh. Bà cụ Tứ - mẹ của Tràng - ban đầu không nghĩ con trai mình lấy vợ nên không hiểu người phụ nữ trong nhà mình là ai, bởi bà cụ đang nghĩ sao cho con mình lấy vợ, nhất là giữa thời buổi nạn đói khủng khiếp này. Nhưng khi biết rằng con mình đã "nhặt" được vợ về thì lòng của một bà mẹ nghèo khổ "hiểu ra biết bao nhiêu cơ sự" sẽ: buồn lo, tủi cực, ai oán và xót thương. Bà cụ thương con mình nên cũng thương con dâu. Bà đã nhận người đàn bà lạ lẫm ấy làm con dâu trong nỗi đau đớn và sự thương cảm. Để động viên cho hai con, bà nói toàn về những chuyện vui vẻ.

Tràng cảm thấy con người mình thay đổi. Từ vui mừng đến lo lắng, Tràng thấy mình phải gánh vác cuộc sống gia đình hôm nay và mai sau, dù đêm đầu tiên của đôi vợ chồng trẻ trải qua trong không khí đầy mùi chết chóc và tiếng khóc. 

Bà mẹ Tràng đã đãi hai con một ít cháo và "nồi chè đặc biệt". Miếng cám thì chát bứ, nghẹn cổ nhưng ai cũng thấy thấp thoáng một niềm vui. Hai mẹ con bắt tay vào việc dọn dẹp, quét tước nhà cửa, ruộng vườn cho tốt, hướng tới một cuộc sống khác tốt đẹp hơn. Trong tâm trí của Tràng đã hiện ra một đám người phá kho thóc của Nhật và lá cờ đỏ sao vàng đã bay lên phấp phới.

Tràng là một người lao động nghèo, tính tình vui vẻ khác thường và có ngoại hình xấu xí  "hai con mắt nhỏ tí, gà gà đắm vào bóng chiều, hai bên quai hàm bạnh ra, rung rung làm cho bộ mặt thô kệch của hắn lúc nào cũng nhấp nhỉnh những ý nghĩ gì vừa lí thú, vừa dữ tợn. Hắn có tật vừa đi vừa nói. Hắn lảm nhảm than thở những điều hắn nghĩ". Cuộc đời lam lũ, đói nghèo đã để lại dấu ấn trên mỗi bước chân đè nặng lên trên tấm lưng nặng trĩu của ông: "Tràng đi từng bước mệt mỏi, chiếc áo nâu tàn vắt sang một bên cánh tay, cái đầu trọc nhẵn chúi về đằng trước. Hình như những lo lắng chật vật trong một ngày đè xuống cái lưng to rộng, như lưng gấu của hắn". Ở trong hoàn cảnh ấy, Tràng cũng chưa bao giờ nghĩ tới chuyện bản thân mình sẽ có vợ. Nhưng rồi có một hôm "hắn đang gò lưng kéo cái xe bò thúc vào dốc đỉnh, hắn hò một câu chơi cho đỡ nhọc". Hắn đã hò rằng:

Muốn ăn cơm trắng mấy giò này!
Lại đây mà đẩy xe bò với anh, ni!...

Nhưng có một người phụ nữ đẩy xe cùng anh ta. Rồi mấy ngày sau, khi gặp lại, anh đãi người phụ nữ bốn bát bánh và người phụ nữ đồng ý theo anh về làm vợ. Và "việc xảy ra thật hắn cũng không ngờ, hắn cũng chỉ tầm pha tầm phào đâu có hai bận ấy thế mà thành vợ thành chồng".

Trước tình cảnh đó, lúc đầu Tràng rất lo lắng, sợ hãi nhưng rồi khát khao về một mái ấm gia đình, một cuộc sống hạnh phúc trỗi dậy mạnh mẽ trong lòng Tràng đã đánh tan mọi sợ hãi ấy. Tràng như quên hết cảnh đời thường ngày tủi nhục tăm tối, cái đói khát khủng khiếp đe dọa, những tháng ngày sắp tới, trong lòng anh bây giờ chỉ có tình yêu giữa anh và người phụ nữ bên cạnh. "Một cái gì mới mẻ, lạ lắm, chưa từng thấy ở người đàn ông nghèo khổ ấy, nó ôm ấp, mơn man khắp da thịt Tràng, tựa hồ như có bàn tay vuốt nhẹ trên sống lưng".

Tràng tìm thấy niềm vui và hạnh phúc bên "vợ nhặt" của mình.Gương mặt Tràng lúc này bừng sáng, tươi tỉnh hẳn lên "hắn cười khì khì" mặc dù trong cái đêm đầu tiên với người "vợ nhặt" này đi qua cùng "tiếng hờ khóc tỉ tê" và "diều quạ trên mấy cây ngoài bãi chợ cứ gào lên từng hồi thê thiết" như tiếng gọi của thần chết. Và sáng ngày ra, Tràng "bỗng vừa chợt nhận ra xung quanh mình cái gì vừa thay đổi mới mẻ, khác lạ. Nhà cửa, sân vườn hôm nay đều được quét tước, thu dọn sạch sẽ, gọn gàng...". Tràng nhìn mẹ đang cày cỏ, nhìn vợ quét sân. Cảnh tượng tuy thật đơn giản, bình thường nhưng đã gợi lên ở trong lòng Tràng một sự thấm thía đầy cảm động. Tràng cảm thấy như chợt hiểu thế nào là hạnh phúc? Trong lòng Tràng một tình yêu và sự gắn bó với vợ Tràng và gia đình Tràng đã ra đời. Tràng nghĩ về tương lai và thấy rõ bổn phận, trách nhiệm của mình trong việc tạo dựng cho mai sau một cuộc sống hạnh phúc: "Bỗng nhiên hắn thấy hắn yêu thương, gắn bó với cái nhà của hắn lạ lùng. Hắn đã có gia đình. Hắn sẽ cùng vợ sinh con đẻ cái ở đấy. Cái nhà như cái tổ ấm che mưa che nắng. Một niềm vui sướng phấn chấn đột ngột tràn ngập trong lòng. Bây giờ hắn mới thấy hắn nên người, hắn thấy hắn có bốn phận lo lắng cho vợ con sau này...".

Bữa cơm ngày đói trông thật thảm hại, chỉ lưng bát cháo và món "chè đặc biệt" - miếng cám đắng ngắt và nghẹn nơi cổ họng. Tràng cảm thấy một nỗi buồn len lỏi trong tâm trí, nhưng rồi "trong óc Tràng vẫn thấy đám người đói và lá cờ đỏ bay phấp phới".

Điều đó cho ta thấy, dù trong hoàn cảnh khó khăn, đói khổ nhưng khát vọng về một cuộc sống gia đình hạnh phúc không hề phai nhạt trong tâm hồn Tràng và luôn bùng lên mãnh liệt.

Tóm lại, Tràng là nhân vật trung tâm trong truyện ngắn Vợ Nhặt của Kim Lân. Tràng là nhân vật tiêu biểu của một người nông dân nghèo khổ, dù trong hoàn cảnh éo le nào cũng luôn khao khát một cuộc sống gia đình hạnh phúc và tin tưởng vào cuộc sống tương lai. Kim Lân đã có nhiều thành công khi đã xây dựng hình tượng nhân vật Tràng. Tác giả miêu tả tâm lý nhân vật rất sâu sắc. Ông đã đi sâu vào tâm hồn của mỗi nhân vật trong truyện nói chung và nhân vật Tràng nói riêng, khám phá, miêu tả những chi tiết cảm động và khát vọng mãnh liệt về cuộc sống hạnh phúc của người dân nghèo khổ. Các tình tiết xung quanh hình tượng nhân vật Tràng được sắp xếp chặt chẽ, hợp lý, tập trung thể hiện rõ chủ đề của truyện.

Kim Lân đã khắc họa nhân vật Tràng trong Vợ Nhặt với đầy đủ ngoại hình, ngôn ngữ, hành động, đặc biệt là diễn biến tâm trạng của Tràng bằng ngòi bút sắc sảo. Anh ta tuy thô kệch, xấu xí nhưng không lỗ mãng, ngược lại, anh ta nhút nhát và sợ hãi, đặc biệt là khi nghĩ về tương lai. Thông qua nhân vật Tràng, nhà văn không chỉ phản ánh một mảng tối của hiện thực xã hội trước 1945 và số phận của những người dân nghèo mà còn phát hiện ra vẻ đẹp tâm hồn của họ. Kim Lân tiếp nối những trang viết giàu tính nhân văn về người lao động bình thường của các nhà văn trước đó như Ngô Tất Tố, Thạch Lam, Nam Cao.