Giải Địa lí lớp 6 sách Kết nối, bài 8: Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời và hệ quả

* Mở đầu: Cảnh vật thiên nhiên trên Trái Đất thay đổi theo mùa. Bằng hiểu biết của mình, em hãy nêu một số đặc điểm thiên nhiên của từng mùa ở địa phương em.
Trả lời:
Bài học này sẽ cho em biết tại sao trên Trái Đất Có các mùa và hiện tượng ngày - đêm dài ngắn theo mùa.
 

Câu hỏi trang 122. Quan sát hình 1 em hãy mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời, theo gợi ý:


- Hình dạng quỹ đạo chuyển động
- Hướng chuyển động.
- Thời gian chuyển động hết một vòng
- Góc nghiêng và hướng của trục trong quá trình chuyển động
Trả lời:
- Quan sát hình 1, Mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời:
+ Hình dạng quỹ đạo chuyển động: hình elip gần tròn
+ Hướng chuyển động: Trái đất chuyển động quanh mặt trời theo hướng từ Tây sang Đông
+ Thời gian chuyển động hết một vòng: 365 ngày 6 giờ
+ Góc nghiêng và hướng của trục trong quá trình chuyển động: Trong khi chuyển động trên quỹ đạo, Trái Đất lúc nào cũng giữ nguyên độ nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo một góc khoảng 66 ⁰ 33’ và hướng nghiêng của trục không đổi → chuyển động tịnh tiến.
 

Câu hỏi 1 trang 123. Dựa vào hình 1, 2 và thông tin trong mục 2 cho biết:


- Vào ngày 22 tháng 6, nửa cầu Bắc là mùa gì, nửa cầu Nam là mùa gì? Tại sao?
- Vào ngày 22 tháng 12 nửa cầu Bắc là mùa gì, nửa cầu Nam là mùa gì? Tại sao?
Trả lời:
- Vào ngày 22 tháng 6, nửa cầu Bắc là mùa nóng, nửa cầu Nam là mùa lạnh. Vì lúc đó nửa cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, có gốc nhập xạ lớn nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt, còn nửa cầu Nam không ngả về phía Mặt Trời nên có góc nhập xạ nhỏ, nhận được ít ánh sáng và nhiệt.
- Vào ngày 22 tháng 12 nữa cầu Bắc là mùa lạnh, nửa cầu Nam là mùa nóng. Vì lúc đó nửa cầu Nam ngả về phía Mặt Trời có góc nhập xạ lớn, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt, còn nửa cầu Bắc không ngả về phía Mặt Trời nên có góc nhập xạ nhỏ, nhận được ít ánh sáng và nhiệt.

Câu hỏi 2 trang 123. Dựa vào Hình 3 nêu sự khác nhau về thời gian mùa của hai nửa cầu?

Trả lời:
Dựa vào Hình 3, ta thấy sự khác nhau về thời gian mùa của hai nửa cầu:
- Khi chuyển động trên quỹ đạo trục Trái Đất bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi nên lúc nửa cầu bắc, lúc nửa cầu nam ngả về phía Mặt Trời sinh ra các mùa:
+ Nửa cầu hướng về phía Mặt Trời nhận được nhiều ánh sáng là mùa nóng.
+ Nửa cầu chếch xa mặt trời nhận được ít ánh sáng là mùa lạnh.
- Các mùa đối lập nhau ở 2 nửa cầu trong một năm.
- Một năm có 4 mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông.
 

Câu hỏi trang 124. Dựa vào hình 4, hãy hoàn thành bảng vào vở theo mẫu sau:

Trả lời:

Luyện tập và vận dụng 1 trang 124. Hãy trình bày hiện tượng ngày - đêm dài ngắn theo mùa trên Trái Đất
Trả lời:
Hiện tượng ngày - đêm dài ngắn theo mùa trên Trái Đất:
-Vào mùa nóng của các bán cầu sẽ có ngày dài đêm ngắn, hiện tượng này do trục Trái Đất nghiêng và không đổi hướng trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời dẫn đến trong năm lần lượt hai bán cầu có khoảng thời gian ngả về phía Mặt Trời sẽ nhận được nhiều nhiệt hơn, Mặt Trời mọc sớm hơn và lặn muộn hơn, ở bán cầu còn lại sẽ ngược lại.
- Trong khi quay quanh Mặt Trời, Trái Đất có lúc chúc nửa cầu bắc, có lúc ngả nửa cầu Nam về phía mặt trời:
+ Vào ngày hạ chí (22-6): nửa cầu Bắc chúc về phía Mặt Trời nên nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt, còn nửa cầu Nam ngược lại.
+ Vào ngày đông chí (22-12): nửa cầu Nam chúc về phía Mặt Trời nên nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt, còn nửa cầu Bắc ngược lại.
- Do đường phân chia sáng tối không trùng với trục Trái Đất nên các địa điểm ở nửa cầu Bắc và nửa cầu Nam có hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau theo vĩ độ.
- Hiện tượng ngày đêm dài ngắn ở những địa điểm có vĩ độ khác nhau, càng xa Xích đạo về phía 2 cực càng biểu hiện rõ.
- Trong hai ngày xuân phân (21-3) và thu phân (23-9), lúc 12 giờ trưa, ánh sáng Mặt Trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở Xích đạo. Hai nửa cầu được chiếu sáng như nhau.

Luyện tập và vận dụng 2 trang 124. Nghỉ hè năm nay, bố cho Nam đi du lịch ở Ô-xtrây-li-a. Nam không hiểu tại sao bố lại dặn chuẩn bị nhiều đồ ấm để làm gì. Em hãy giải thích cho Nam.
Trả lời:
Bố cho Nam đi du lịch ở Ô-xtrây-li-a, dặn chuẩn bị áo ấm vì:
- Việt Nam (bán cầu Bắc) đang là mùa nóng.
- Ô-xtrây-li-a (27^oN;133^oĐ) - thuộc bán cầu Nam.
=> Ô-xtrây-li-a (bán cầu Nam) đang là mùa lạnh (do mùa ở 2 bán cầu ngược nhau).