Phân tích đoạn trích Đổi tên cho xã của Lưu Quang Vũ

Đoạn trích “Đổi tên cho xã” được trích từ vở kịch “Bệnh sĩ” của tác giả Lưu Quang Vũ là một đoạn trích vô cùng đặc sắc, thể hiện được tài năng của tác giả trong quá trình xây dựng nhân vật và sử dụng ngôn ngữ. Đoạn trích đã phê phán vô cùng mạnh mẽ về hiện tượng “sĩ diện” ở trong xã hội, đồng thời cũng thể hiện được thái độ phê phán của tác giả đối với những người thiếu ý chí, thiếu thực tế và thiếu nghị lực.

Nội dung của đoạn trích kể về ngày lễ đổi tên xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm. Chủ tịch xã Toàn Nha là một người háo danh và thích sĩ diện, đã quyết định đổi tên của xã vì cho rằng cái tên Cà Hạ quá “quê mùa, xấu xí”.

Dưới sự chỉ đạo của Toàn Nha và Văn Sửu, lễ đổi tên của xã được tổ chức với quy mô rất lớn. Trong lễ đổi tên, Toàn Nha đã tuyên bố rằng xã Cà Hạ sẽ được đổi tên thành xã Hùng Tâm, phố Cà đổi thành thị trấn Hùng Tâm.

Hình ảnh nhân vật Toàn Nha ở trong đoạn trích đã được xây dựng rất thành công. Toàn Nha là một nhân vật đại diện cho hiện tượng “sĩ diện” ở trong xã hội. Ông ta ham danh và thích thể hiện, luôn muốn mình được tất cả mọi người quan tâm và chú ý. Toàn Nha là người thiếu thực tế, không biết nhìn nhận đúng đắn về tình hình thực tế của xã mình. Ông ta cho rằng việc đổi tên cho xã sẽ giúp cho xã của mình trở nên giàu có và văn minh hơn trước. Toàn Nha là người thiếu đi ý chí và thiếu cả nghị lực. Ông ta chỉ biết dựa dẫm vào “quân sư” Văn Sửu mà không chịu suy nghĩ hay tìm tòi, sáng tạo.

Hình ảnh nhân vật Văn Sửu cũng đã được khắc họa vô cùng sinh động. Văn Sửu là một người giỏi nịnh hót, luôn đồng tình với tất cả ý kiến của Toàn Nha. Ông ta là người góp phần làm cho thói sĩ diện của nhân vật Toàn Nha ngày càng nghiêm trọng hơn.

Ý nghĩa của đoạn trích chính là phê phán mạnh mẽ hiện tượng “sĩ diện” ở trong xã hội. Đây là một hiện tượng rất đáng lên án, nó gây ra quá nhiều tác hại xấu cho xã hội. Đoạn trích cũng thể hiện được thái độ phê phán của tác giả đối với những người thiếu ý chí, thiếu thực tế, thiếu nghị lực. Những người đó thường chỉ biết chạy theo những giá trị bề ngoài mà không biết nhìn nhận đúng đắn về thực tế của bản thân và xã hội. Họ thường để lại những hậu quả đáng tiếc cho chính bản thân, gia đình cũng như xã hội.

Để phê phán hiện tượng “sĩ diện”, Lưu Quang Vũ đã sử dụng rất nhiều thủ pháp nghệ thuật độc đáo, trong đó phải kể đến thủ pháp trào phúng. Thủ pháp đó đã được thể hiện thông qua những lời thoại, cử chỉ và hành động của nhân vật Toàn Nha. Những lời thoại của nhân vật Toàn Nha thường mang tính chất khoa trương và khoe mẽ, thể hiện rõ nét thói sĩ diện của ông ta. Ví dụ như “Tên Cà Hạ nghe quê mùa, xấu xí lắm. Xã mình phải đổi tên thành xã Hùng Tâm mới xứng đáng với mong muốn của nhân dân”. Những cử chỉ và hành động của Toàn Nha cũng đã thể hiện rõ cái thói sĩ diện của ông ta. Ví dụ như khi tuyên bố về việc đổi tên cho xã, Toàn Nha đã đứng ở trên bục cao, tay cầm cuốn chiếu thư, còn miệng đọc từng chữ một hết sức nghiêm trang và trịnh trọng.

Đoạn trích “Đổi tên cho xã” là một đoạn trích rất đặc sắc và có giá trị phê phán hiện thực vô cùng sâu sắc. Đoạn trích đã góp phần làm thức tỉnh nhận thức cho con người về những thói hư tật xấu ở trong xã hội, đồng thời cũng nhắc nhở mỗi người cần phải sống khiêm tốn, chân thành và tránh xa những thói hư tật xấu.

Qua đoạn trích, em nhận thấy được rằng thói sĩ diện là một thói xấu cần phải được loại bỏ ngay lập tức. Người có thói sĩ diện thường chỉ biết nghĩ đến những giá trị bề ngoài mà không biết nhìn nhận đúng đắn về thực tế của bản thân và xã hội. Họ thường gây ra những hậu quả rất đáng tiếc cho chính bản thân, gia đình và xã hội.

Mỗi người cần phải có ý thức rèn luyện bản thân, sống khiêm tốn và chân thành, tránh xa những thói hư tật xấu. Chúng ta cần phải biết nhìn nhận đúng đắn thực tế của chính mình và xã hội, không đi theo những giá trị bề ngoài.
 

Bệnh sĩ là một trong những vở kịch nổi tiếng của Lưu Quang Vũ. Đặc biệt phải kể đến cảnh mở đầu - Đổi tên cho xã.

Văn bản Đổi tên cho xã kể về lễ đổi tên xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm. Sự việc diễn ra trong buổi công bố tên xã mới. Việc đổi tên xã khiến chính quyền xã phải phân công lại nhiệm vụ cho từng người. Sau khi nghe phân công nhiệm vụ, ông Sửu thắc mắc về nhiệm vụ của mình. Ông được giao cho vị trí chủ nhiệm trung tâm Triệt sản gia súc. Những người khác cũng không hiểu rõ được nhiệm vụ mình được giao, mọi người trong xã bàn tán rất nhiều. Kết thúc văn bản là cuộc nói chuyện của ông Nha, ông Thỉnh và Văn Sửu.

Trong đoạn trích vở kịch này, tác giả đã khai thác được mâu thuẫn giữa hình thức bên ngoài và nội dung bên trong, giữa nhận thức và hành động của các nhân vật. Từ đó, tiếng cười được bật lên đầy mỉa mai, châm biếm. Việc đổi tên xã được coi là vinh dự, hứa hẹn là sẽ đem đến lợi ích cho cuộc sống của người dân nhưng tất cả đều chỉ là sự ảo tưởng, kéo theo vô vàn những thay đổi trớ trêu. Chẳng hạn như ông Độp, một người không được xem trọng, lại được phong làm Chủ nhiệm Trung tâm Triệt sản gia súc xã Hùng Tâm. Ông Thình, người làm công việc phụ trong xã, lại được phong làm Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ. Các nhân vật trên có sự không tương xứng giữa thực chất bên trong và hình thức bên ngoài, giữa suy nghĩ và hành động khiến việc làm trở nên lố bịch hài hước. Đặc biệt, nổi bật là nhân vật ông Chủ tịch xã Toàn Nha tiêu biểu cho kiểu người thích sống giả dối, ảo tưởng trong xã hội.

Có thể thấy rằng, văn bản “Đổi tên cho xã” đã nêu lên và phê phán hiện tượng háo danh, thích khoe khoang, sĩ diện. Truyện đã gửi gắm bài học giá trị trong cuộc sống.
 

Lưu Quang Vũ là một nhà soạn kịch vô cùng nổi tiếng. Một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của ông phải kể đến Bệnh sĩ vô cùng thú vị. Đặc biệt phải kể tới cảnh mở đầu mang tên Đổi tên cho xã.

Nội dung của đoạn trích Đổi tên cho xã đã tái hiện lại ngày lễ đổi tên xã Cà Hạ thành Hùng Tâm. Xã Cà Hạ vốn là một làng quê rất nghèo, người dân nơi đây sống hiền lành và chân chất nhưng ông Toàn Nha - chủ tịch xã lại là một người háo danh và sĩ diện. Thay vì chăm lo và đổi mới để cuộc sống của người dân được ấm no, ông Toàn Nha chỉ quan tâm tới việc đặt ra cái tên sao cho sang trọng. Việc đổi tên cho xã khiến cho chính quyền xã đã phải phân công lại nhiệm vụ cho mỗi người. Sau khi nghe phân công nhiệm vụ, chưa có một ai hiểu rõ được nhiệm vụ của mình được giao là gì, mọi người đã bàn tán rất nhiều.

Rõ ràng ở đây có một sự mâu thuẫn giữa hình thức bên ngoài với nội dung bên trong, giữa nhận thức với hành động của những nhân vật đã làm bật lên tiếng cười hết sức hài hước. Những tưởng việc đổi tên cho xã là vinh dự, là sẽ đem tới lợi ích cho cuộc sống của người dân. Nhưng tất cả điều đó đều chỉ là sự ảo tưởng, kéo theo vô số những thay đổi trớ trêu, chẳng hạn như với ông Độp, một người chưa từng được xem trọng, lại được phong lên làm Chủ nhiệm Trung tâm Triệt sản gia súc của xã Hùng Tâm. Ông Thìn, người làm công việc phụ ở trong xã, lại được phong lên làm Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ. Điều này làm cho công việc của họ trở nên trái ngược với vốn hiểu biết và năng lực thực tế.

Có thể thấy được rằng, văn bản “Đổi tên cho xã” đã nêu ra và phê phán hiện tượng háo danh và thích khoe khoang, sĩ diện. Truyện đã gửi gắm một bài học vô cùng giá trị trong cuộc sống.