Giải Công dân 6 sách Kết nối tri thức, bài 7: Ứng phó với tình huống nguy hiểm

Em hãy chia sẻ về một tình huống nguy hiểm mà em đã từng gặp hoặc chứng kiến theo gợi ý sau:
- Tình huống đã diễn ra khi nào?
- Em đã làm gì khi gặp tình huống đó?
Trả lời:
Một tình huống nguy hiểm mà em đã từng gặp hoặc chứng kiến theo gợi ý sau: có người lạ đi theo khi em đi học về.
- Tình huống đã diễn ra khi: em đi học về 1 mình
- Em đã làm khi gặp tình huống đó: em đã tìm sự giúp đỡ của mọi người xung quanh.
 

Em hãy đọc các thông tin, tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi:
1. Khi đang chơi trước cửa nhà, Lan thấy một người phụ nữ lạ mặt giới thiệu là người quen, muốn gặp mẹ Lan để gửi đồ và trao đổi công việc. Lan mở cửa và lễ phép mời người phụ nữ lạ mặt vào nhà. Sau đó, Lan cảm thấy buồn ngủ và ngủ thiếp đi. Đến khi tỉnh dậy, Lan thấy mẹ mình ngồi bên cạnh, trong nhà có nhiều người, có cả công an. Lan lơ mơ hiểu ra là nhà mình vừa bị mất trộm.
2. Mưa dông, mưa đá, lốc xoáy, sét thường gây thiệt hại lớn về tài sản, hoa màu và con người. Nhiều ngôi nhà bị tốc mái, sập, hư hỏng nặng, khiến các gia đình rơi vào cảnh “màn trời chiếu đất”, cuộc sống bị đảo lộn. Nhiều người bị thương, thậm chí có người còn bị thiệt mạng do những hiện tượng thiên tai khốc liệt.
3. Đang ngồi học bài, Hải nghe tiếng còi xe cứu hỏa rú vang cả khu phố. Nhìn qua cửa sổ, thấy ngọn lửa bùng cháy dữ dội từ ngôi nhà bên cạnh, Hải cầm vội chiếc khăn ướt che mũi, men theo cầu thang chạy xuống tầng một để thoát ra ngoài.
4. Vào mùa mưa, ở một số tỉnh miền núi thường xảy ra lũ quét, lũ ống, sạt lở đất. Đây là loại hình thiên tai gây thiệt hại lớn về người và tài sản.
a. Các thông tin, tình huống trên đề cập đến những tình huống nguy hiểm nào? Những tình huống này có thể gây ra hậu quả gì?
b. Hãy kể thêm những tình huống nguy hiểm mà em biết hoặc đã trải qua trong cuộc sống hằng ngày.
Gợi ý trả lời
Trả lời:
a. Các thông tin, tình huống trên đề cập đến những tình huống nguy hiểm:
+ Tình huống 1: Lừa đảo, trộm cắp tài sản. Hậu quả: Lan bị người phụ nữ lạ mặt đánh thuốc mê và lấy trộm tài sản.
+ Tình huống 2: Các hiện tượng thiên tai (mưa dông, mưa đá, lốc xoáy, sét..). Hậu quả: Gây thiệt hại lớn về người và tài sản.
+ Tình huống 3: Cháy nổ. Hậu quả: Ngôi nhà bên bị cháy và Hải đã bình tĩnh thoát khỏi ảnh hưởng của vụ cháy đó.
+ Tình huống 4: Lũ quyét, lũ ống, sạt lỡ đất. Hậu quả: Gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

b. Kể những tình huống nguy hiểm mà em biết hoặc đã trải qua trong cuộc sống hằng ngày:
+ Bắt cóc.
+ Té ngã trong sân trường.
+ Đi xe phóng nhanh vượt ẩu.
 

Ứng phó khi bị bắt cóc
Em hãy đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi:
Chiều nay, Hoa đi học về muộn hơn mọi ngày. Khi đi đến đoạn đường vắng, em bị một kẻ lạ mặt bất ngờ kéo tay lôi lên xe máy.
a. Nếu là Hoa, trong trường hợp trên, em sẽ lựa chọn cách nào dưới đây để thoát khỏi nguy hiểm? Vì sao?
- Gào khóc thật to để người khác nghe thấy.
- Nói thật to và rõ: “Dừng lại ngay” hoặc “Cứu tôi với” để người xung quanh phát hiện ra, tới cứu giúp.
- Bỏ chạy.
b. Em cần làm gì để tránh gặp phải tình huống trên?
Trả lời:
a. Nếu là hoa trong trường hợp trên, em sẽ lựa chọn cách để thoát khỏi nguy hiểm: Nói thật to và rõ: “Dừng lại ngay đi” hoặc “Cứu tôi với” để người xung quanh phát hiện ra tới giúp… Vì có như vậy thì mọi người xung quanh mới biết mình đang gặp nguy hiểm và đến giúp đỡ mình.
b. Để tránh gặp phải như tình huống trên em sẽ làm như sau: Em sẽ không đi 1 mình nơi vắng vẻ hoặc đi cùng người lớn, bạn bè của mình để tránh gặp phải tình huống trên.

* Ứng phó khi bị hỏa hoạn
Em hãy quan sát các chỉ dẫn để phòng cháy, chữa cháy dưới đây để thảo luận cách ứng phó trong các trường hợp:

Trả lời:
Thảo luận cách ứng phó khi gặp các trường hợp trên:
- Khi phát hiện có cháy nổ, hỏa hoạn sẽ thông báo cho mọi người xung quanh, nhanh chóng tìm cách bảo vệ cơ thể và chạy thoát khỏi đám cháy, sau đó gọi 114 (cứu hỏa) để lực lượng cứu hỏa đến giải cứu đám cháy nổ.
- Khi bị mắc kẹt trong đám cháy: thoát ngay theo đường hành lang, cầu thang bộ và ban công ở tầng thấp; nếu đám cháy lan tới nơi mình đứng cần dùng khăn thấm nước che mặt, che người; đi khom hoặc bò trên đường di chuyển để thoát khỏi đám cháy; đóng các cửa trên đường di chuyển để tránh lửa lan rộng ra ra.
- Khi bị lửa bén vào quần áo thì nhanh chóng nằm ngay xuống đất và lăn qua lăn lại dập tắt đám lửa bén và tìm cách thoát khỏi đám cháy.

* Ứng phó khi bị đuối nước
Em hãy đọc thông tin sau và trả lời câu hỏi:
Hè này, Lan được tham gia lớp học bơi. Thầy giáo đặc biệt lưu ý đến cách ứng phó với cứu người khi bị đuối nước, đó là:
- Bình tĩnh, hít thật nhiều hơi vào phổi, cố gắng nín thở càng lâu càng tốt, thả lỏng người để nước đẩy sát lên mặt nước.
- Dùng tay hoặc chân làm mái chèo, quạt nước đẩy đầu nhô khỏi mặt nước hoặc cũng có thể quạt nước xiên, đẩy người trôi đi dễ dàng bởi vì trong nước, người trở nên nhẹ hơn so với trên cạn.
- Khi chuyển động lên xuống, há miệng to hít vào nhanh và sâu khi ở trên mặt nước, ngậm miệng, thở ra bằng mũi hoặc bằng miệng khi ở dưới mặt nước.
- Khi thấy có người bị đuối nước thì cần nhanh chóng tìm kiếm sự trợ giúp từ những ngoài xung quanh.
a. Thông tin trên cho biết em cần làm gì:
- Khi bản thân bị đuối nước?
- Khi gặp người bị đuối nước?
b. Em có thể tránh được nguy cơ đuối nước bằng cách nào?
Trả lời:
a. Thông tin trên cho em biết điều cần làm là:
- Khi bản thân bị đuối nước: Bình tĩnh, hít thật nhiều hơi vào phổi, cố gắng nín thở càng lâu càng tốt, thả lỏng người để nước đẩy sát lên mặt nước; dùng tay hoặc chân làm mái chèo, quạt nước đẩy đầu nhô khỏi mặt nước hoặc cũng có thể quạt nước xiên, đẩy người trôi đi dễ dàng bởi vì trong nước người trở nên nhẹ hơn so với trên cạn; khi chuyển động lên xuống, há miệng to hit vào nhanh và sâu khi ở trên mặt nước , ngậm miệng thở ra từ từ bằng mũi hoặc bằng miệng khi ở dưới mặt nước.
- Khi gặp người bị đuối nước: Khi thấy có người bị đuối nước thì cần nhanh chóng tìm kiếm sự trợ giúp từ những ngoài xung quanh.

b. Để tránh nguy cơ đuối nước chúng ta cần làm: Không bao giờ đi bơi một mình; không chơi gần ao, hồ, song, suối; phải học cách bơi lội; học cách giải cứu khi bị đuối nước;…

* Ứng phó khi bị mưa dông, lốc sét
Hãy quan sát bức tranh dưới đây và cho biết cần làm gì khi có mưa dông, lốc, sét (Xem hình ảnh trang 32)
Trả lời:
- Khi gặp tình huống mưa, dông, sấm, sét chúng ta cần: ở trong nhà, tắt thiết bị điện, tìm nơi trú ẩn an toàn, không trú dưới gốc cây, cột điện.
- Các cách ứng phó với tình huống mưa, dông, lốc sét khác: không cầm nắm các vật bằng kim loại; không xem tivi, sử dụng thiết bị điện tử; không sạc điện thoại lúc này; nếu có lốc tốc mái nhà thì nên trú vào nơi có mái an toàn nhất; thường xuyên cập nhật dự báo thời tiết để chủ động phòng chống;…
 

Em hãy quan sát bức tranh dưới đây và chi biết cần làm gì khi xảy ra lũ quét, lũ ống, sạt lở đất. (Xem hình ảnh trang 33)
Trả lời:
- Những việc cần làm khi xảy ra lũ quét, lũ ống, sạt lở đất: thường xuyên xem dự báo thời tiết, chủ động chuẩn bị phòng chống (đèn pin, thực phẩm, áo mưa…); không đi qua sông suối khi có lũ, gọi 112,…
- Cách ứng phó khác khi xảy ra lũ quét, lũ ống, sạt lở đất là: không nên ra ngoài, tìm nơi cao ráo để trú ngụ; không đi xe máy, ô tô, xe đạp qua vùng lũ quét; tránh những nơi núi cao, đất dễ sạt lở;…

Luyện tập trang 34
1. Chơi trò chơi “tiếp sức” kể về những tình huống nguy hiểm trong thực tiễn cuộc sống.
2. Hãy nhận xét sự nguy hiểm có thể xảy ra và cách xử lý của mỗi nhân vật trong các tình huống dưới đây:
a. Thấy chuông báo cháy của chung cư vang lên, Hằng chạy ngay ra thang máy để thoát hiểm.
b. Trời nắng nóng, sau khi chơi đá bóng, các bạn rủ nhau xuống sông tắm nhưng Nam từ chối và khuyên các bạn không nên tắm sông.
c. Hòa vẫn lội qua suối để về nhà dù trời mưa to và có thể xảy ra lũ quét.
Trả lời:
Nhận xét những nguy hiểm có thể xảy ra và cách xử lý của các nhân vật trong các tình huống:
a. Thấy chuông báo cháy của chung cư vang lên, Hằng chạy ngay ra thang máy để thoát hiểm.
=> Cách xử lý của Hằng rất đúng vì, có thể xảy ra hỏa hoạn.

b. Trời nắng nóng, sau khi đi chơi đá bóng, các bạn rủ nhau xuống sông tắm nhưng Nam từ chối và khuyên các bạn không nên tắm sông.
=> Trong thời tiết nắng nóng và sau khi chơi bóng đá người đổ nhiều mồ hôi, nhịp tim đập nhanh, nếu đi tắm luôn có thể bị cảm và đuối nước, Nam từ chối và khuyên các bạn là đúng.

c. Hòa vẫn lội qua suối để về nhà dù trời mưa to và có thể xảy ra lũ quét.
=> Vào lúc trời đang mưa to và có thể xảy ra lũ quét, Hòa làm vậy là rất nguy hiểm, có thể bị lũ cuốn trôi.

3. Đề bài: Xử lý tình huống
1. Đang trên đường đi học về, Hồng gặp một người lạ, tự xưng là bạn của mẹ và đề nghị đưa Hồng về nhà.
Nếu em là Hồng, em sẽ làm gì?
2. Tan học, Mai đạp xe về nhà. Bỗng mây đen kéo tới, sấm chớp ầm ầm, mưa rơi nặng hạt. Mai thấy vài người trú tạm dưới gốc cây to bên đường, người thì mặc áo mưa rồi đi tiếp.
Nếu em là Mai, em sẽ làm gì trong tình huống này?
3. Trời đang mưa đá, một số bạn trong lớp rủ em chạy ra sân trường nhặt đá.
Em sẽ làm gì trong tình huống này?
Trả lời:
Xử lý tình huống:
1. Nếu em là Hồng, em sẽ:
+ Dứt khoát từ chối.
+ Đi nhanh đến nơi đông người 
+ Nhờ điện thoại gọi về cho người thân tới đón.
2. Nếu là Mai em khuyên mọi người không nên trú ở gốc cây vì rất nguy hiểm dễ bị sét đánh mà nên tìm nơi trú ẩn an toàn như: tòa nhà cao tầng, siêu thị, trường học.. nơi có hệ thống chống sét,..
3. Em sẽ khuyên các bạn nên ở trong lớp không nên ra lượm đá như vậy rất nguy hiểm có thể bị đá rơi vào đầu,….

Vận dụng trang 34.
1. Em hãy cùng các bạn thiết kế một sản phẩm tuyên truyền kỹ năng ứng phó với một tình huống nguy hiểm.
2. Em hãy tìm hiểu về những tình huống nguy hiểm thường xảy ra ở địa phương em và nêu cách ứng phó với tình huống đó theo bảng mẫu sau:

Tình huống nguy hiểm	Cách ứng phó

Trả lời:

Tình huống nguy hiểm	Cách ứng phó
Lũ lụt	+ Thường xuyên xem dự báo thời tiết + Tìm nơi trú ẩn an toàn + Chủ động chuẩn bị đồ phòng chống (đèn pin, thực phẩm, áo mưa…) + Gọi 112 yêu cầu cứu nạn…
Bão	+ Thường xuyên xem dự báo thời tiết + Tìm nơi trú ẩn an toàn trong nhà kiến cố + Không ra ngoài,…